Muzyka etniczna w dzisiejszym świecie: jak się rozwija i ewoluuje?

Muzyka etniczna długo nie zajmowała należnego jej miejsca w kulturze. Bywało, że degradowano ją i nie doceniano. Pomimo że jej wpływ widać u artystów muzycznych różnych okresów. To właśnie ona potrafiła nadać utworom wyjątkowe brzmienie, dotykające do głębi każdego słuchacza. To ona pozwalała artystom lepiej wyrazić swoje wnętrze. Co specjalnego jest w muzyce etnicznej i jak rozwinie się w przyszłości?

Czym jest muzyka etniczna?

Zanim dotrze się do rozwoju muzyki etnicznej, trzeba zadać sobie pytanie co to jest muzyka etniczna. Często odpowiedzią na to bywa: muzyka dawnych ludów. Często łączy się ją z muzyką ludową lub folkową. Nie jest to precyzyjna definicja i tak naprawdę ciężko o taką. Pod tą nazwą znajduje się przede wszystkim muzyka typowa dla konkretnych grup etnicznych, np. ludów afrykańskich, Aborygenów, Inuitów. Związana z obrzędami, rytuałami bądź zwyczajami danej społeczności. Jednak obecnie za muzykę etniczną bywa uznawana także muzyka, w której słuchać fascynacje motywami etnicznymi. Najbardziej znane są tutaj jazz, reggae i blues, które wyrosły na mieszaniu się muzyki ludowej różnych kultur. To powodowało, że początkowo nie były doceniane, lecz uznawane za gorszą, jako wywodzące się z ludu i niezaliczające się do muzyki oraz kultury wysokiej. Obecnie wpływy etniczne są szeroko wykorzystywane w sztuce, w tym w muzyce. Docenia się ich świeże brzmienie, rytm, instrumenty, z których wydobywane są określone dźwięki. Jest to związane zarówno z większą otwartością muzyki, jak i również z ponownym odkrywaniem tożsamości etnicznych, które wcześniej były spychane na margines.

Tradycyjne instrumenty w muzyce etnicznej a nowoczesne brzmienia

Instrumenty używane w muzyce etnicznej nadają jej wyjątkowego charakteru. To dzięki nim jej brzmienie jest inne od muzyki gitarowej czy fortepianowej. Nazywane jest nawet głębszym. Praktycznie każdy lud posiadał charakterystyczne dla siebie i swojej muzyki instrumenty, wykonywane z dostępnych im materiałów. Do szczególnie popularnych i znanych również obecnie należą różnego rodzaju bębny, bębenki, drewniane marakasy i grzechotki, flety, ceramiczne okaryny, kastaniety oraz wiele innych. Są to ręcznie wykonane przedmioty, a ich brzmienie jest niezwykłe. Wystarczy dźwięk i trochę wyobraźni, aby przenieść się w przeszłość, do kultur, które używały ich codziennie. Nowoczesne brzmienia coraz chętniej włączają instrumenty muzyki etniczne, tworząc zaskakujące kompozycje. Słychać to zarówno podczas przesłuchiwania utworów, jak i w muzyce granej na żywo. Wtedy instrumenty można nie tylko usłyszeć, lecz także pokazać. Wciąż wykonywane z taką samą precyzją, nie tylko pozwalają dodać dawne brzmienia, ale są małymi dziełami sztuki. Współcześni artyści doceniają je za liczne możliwości dźwiękowe. Zwłaszcza że rzadko do posługiwania się tradycyjnymi instrumentami, niezbędna jest długa nauka. Ich obsługa i wydobywanie z nich dźwięków nie są skomplikowane. Niejednokrotnie wystarcza tylko uderzanie o nie, odnalezienie właściwego rytmu. Często wykonawcy muzyczni włączają do swoich standardowych instrumentów pojedyncze instrumenty etniczne. Może to spowodować, że przeciętna piosenka staje się wyjątkowa, łatwiej zapadając słuchaczom w pamięci.

Muzyka etniczna w kulturze popularnej

Już w latach 60 XX wieku muzyka etniczna wyraźniej dawała o sobie znać w popkulturze. Wcześniej przyczyniła się do powstania bluesa i jazzu, które wywodzą się z kultur przywiezionych do Ameryki Północnej przez afrykańskich niewolników. Łączenie się znanych im rytmów, charakterystycznych dla kultur, z których pochodzili z ludową muzyką angielską, niemiecką, religijną, stworzyło nieznane dotąd brzmienia. Jednak w drugiej połowie wieku muzyka etniczna zaczęła łączyć się świadomie także z innymi gatunkami muzycznymi. Artyści i artystki świadomiej zaczęli czerpać z muzyki etnicznej, różnej w zależności od miejsca pochodzenia, wrażliwości, potrzeb.

Ten trend utrzymuje się nadal i wciąż można usłyszeć w piosenkach instrumenty bądź motywy dźwiękowe znane dotąd z ludowych przekazów. Obecnie jest to często głębsza inspiracja, związana z poszukiwaniem swoich korzeni. Kultury, których muzyka była długo wypierana lub zapomniana, odzyskują swoje miejsce. Ich brzmienia fascynują muzyków, którzy łączą je z popem, rockiem, a nawet hip-hopem. Artyści pochodzący z rdzennych kultur chcą z kolei lepiej wyrażać swoje emocje i przeżycia. Korzystanie z muzycznego dziedzictwa przodków może to ułatwić.

Jednocześnie gdy utwór podbija Youtube’a albo listy przebojów więcej osób poznaje muzykę etniczną. To przekłada się na dalsze włączanie jej w popkulturę, a nawet pojawiające się festiwale muzyki etnicznej. Czasami są to festiwale opierające się na muzyce etnicznej granej bez zmian, w oryginalnej formie, czasami na występach zespołów, które znajdują w niej inspirację. Warto podkreślić, że festiwale takie stają się coraz popularniejsze. Zainteresowanie muzyką etniczną jest coraz szersze. Nawet jeśli zaczyna się od zwykłej ciekawości, może przełożyć się na pasję. Zwłaszcza że obecnie nie ma problemu kupić płyt lub plików z nagraniami muzyki etnicznej. Zarówno tradycyjnej, jak i zmodyfikowanej, urozmaiconej wpływem innych gatunków muzycznych.

Nowe nurty i trendy w muzyce etnicznej

Choć muzyka etniczna wywodzi się z obrzędów dawnych kultur, obrzędów, które dzisiaj są w zaniku lub zanikły, nie oznacza to, że stoi w miejscu. Jest ciągle żywa, póki jest grana. Co więcej, wzbogaca się o nowe nurty, trendy, dźwięki. Poza tzw. muzyką odżywającą, która wiernie oddaje dawne brzmienie, znaleźć można również inne nurty. Najczęściej jest to połączenie dawnych dźwięków, sposobu gry z nowszymi gatunkami muzycznymi.

Nikogo obecnie nie dziwi połączenie rocka, a nawet metalu z dźwiękami dawnych instrumentów. Nie jest zaskoczeniem, że tradycyjne bębny czy flety z kości lamy (wywodzące się z Peru) wzbogacają grę zespołów popowych. Polska muzyka etniczna często łączy muzykę zwaną ludową (góralską, kaszubską) z nutami słowiańskiej muzyki etnicznej. Daje to całkiem nowy dźwięk, który może stać się zarówno świetną ścieżką dźwiękową filmu, jak i motywem tanecznym. W podobny sposób powstają nowe trendy w muzyce etnicznej z innych krajów.

Łamią tym samym wciąż istniejącą opinię, że muzyka dawnych kultur to tylko zawodzenie, bębenki i nieprzystające do współczesności dźwięki. Nowe nurty nie tylko łączą różne gatunki, ale wyciągają z muzyki etnicznej to, co najlepsze: intuicyjne dźwięki, głębię, czystą radość tworzenia i grania, energię, a czasami nostalgię. Słychać to m.in. w muzyce relaksacyjnej, którą muzyka etniczna bardzo dobrze urozmaica. Ich połączenie często nazywane jest New Age. Innym rozwijającym się nurtem jest World Music. Zazwyczaj instrumentalna, lecz pojawiają się w niej przyśpiewki typowe dla kultury danego regionu geograficznego.

Muzyka etniczna jako źródło inspiracji dla artystów

Jazz, reggae, blues wyrosły z muzyki etnicznej. Nie jest to jednak jej jedyna zasługa. Od dekad muzyka ta inspiruje licznych artystów. Wystarczy wspomnieć, że muzyka ta inspirowała m.in. Boba Dylana. Jest to tylko jeden z przykładów. Obecnie, z uwagi na trend powracania do korzeni, odkrywanie i dumę z rdzennego pochodzenia, wielu artystów włącza w swoje utwory etniczne dźwięki. Dotyczy to artystów z każdego kontynentu, niezależnie od gatunku, w którym głównie tworzą. Artyści amerykańscy często sięgają po afrykańskie rytmy oraz brzmienia z Ameryki Południowej. W polskiej muzyce etnicznej często odbijają się dźwięki słowiańskie, romskie, wschodnie, w hiszpańskiej można dostrzec wpływy dalekiego wschodu lub północnej Afryki.

Muzyka etniczna inspiruje do odkrywania dawnych powiązań między różnymi regionami. Szczególnie ciekawie wyraża się to w czasie festiwali muzyki etnicznej. Można wtedy posłuchać zespołów, które tworzą całkowicie zafascynowane etnicznymi brzmieniami. Używając dawnych instrumentów, łączą ich dźwięki z nowszymi, np. gitara basowa. Jednak nie jest to jedyna ciekawostka. W czasie występów na żywo przenoszonych następnie na płyty grają ze sobą muzycy z różnych regionów: polskich, serbskich, chorwackich, francuskich. Każdy wprowadza do utworu znane sobie etniczne elementy, dzięki czemu muzyka zostaje wzbogacona o unikalne wartości kilku kultur. Bez obaw można powiedzieć, że muzyka etniczna rozwija muzykę popularną.

Perspektywy rozwoju muzyki etnicznej w przyszłości

Można zastanawiać się, jak będzie wyglądała muzyka etniczna w przyszłości. Czy jest dla niej przyszłość, czy jej wpływy przeminą? Prawdopodobnie nie zniknie, zwłaszcza że cały czas bywa odkrywana na nowo. Nawet bardzo stare, specyficzne brzmienia, np. muzyka mnichów buddyjskich, ciągle inspirują artystów z różnych stron świata. Muzyka hinduska w nowoczesnej odsłonie połączona z filmami potrafiła roztańczyć cały świat.

Wszystko to pokazuje, że przed muzyką etniczną wciąż jest przyszłość. Zwłaszcza że wspomniane już odkrywanie swoich korzeni przez artystów, zwracanie głosu rdzennym kulturom, powoduje, że muzyka etniczna wchodzi do muzyki powszechnej. Staje się częścią nie tylko innych rodzajów ludowej muzyki, ale też muzyki popularnej, klasycznej, oraz ciężkich brzmień. New Age można uznać za jeden z ciekawszych i bardziej interesujących obecnie trendów. Odpowiada na aktualne potrzeby. Łączony często z dbaniem o swoje wnętrze oraz kondycję psychiczną odpowiada na współczesne zapotrzebowanie.

Muzyka etniczna jest uznawana za tą, która sięga do głębi, czerpie z doznań, których współczesny człowiek musi ponownie się nauczyć. Pojawiają się także zaskakujące połączenia: polska muzyka rockowa z elementami muzyki etnicznej czy hip-hop wzbogacony o japońskie brzmienia. Internet ułatwia poznawanie dźwięków z innych regionów, czerpanie z nich, wzbogacanie rodzimej kultury muzycznej. Łatwiejszy jest także dostęp do muzyki etnicznej, poprzez nagrania udostępnione w Internecie, płyty, jak i reklamowanie swojej twórczości na portalach muzycznych. Wszystko to daje podstawy sądzić, że muzyka etniczna ma przed sobą dużą perspektywę rozwoju.